Finansije i Osiguranje - Srbija

Banke počele da spasavaju dužnike

Banke su počele da prezaduženim građanima „bacaju” pojas za spasavanje, tačnije da reprogramiraju zaduženja onako kako je to još u februaru preporučila Vlada Srbije.

Povlasticu da dobiju period mirovanja otplate duga do dve godine imaju pravo da traže oni koji su u prethodnom periodu ostali bez posla i oni kojima su, prema bankarskim kriterijumima, krediti opteretili zaradu više nego ranije pa im je potrebno da svoja zaduženja rasterete.

Dužnici koji su ostali bez posla mogu da u dvogodišnjem periodu ne plaćaju ni kamatu ni glavnicu, ali će im nakon isteka grejs perioda kamata biti pridodata glavnici. Oni koji su prezaduženi u periodu mirovanja otplate duga plaćaju samo kamatu.

U Komercijalnoj banci, kao i u Sosijete ženeral banci odobreni su i prvi zahtevi. Mnoge banke još nisu počele s reprogramom duga, a to pravdaju time da još svoje kompjuterske programe nisu prilagodile ovom, u suštini, novom modelu kreditiranja građana.

U Sosijete ženeral banci stotinak ovih zahteva je već odobreno. Miroslav Rebić, član Izvršnog odbora banke kaže da su po pokretanju inicijative vlade omogućili građanima koji otežano otplaćuju svoja zaduženja da odlože plaćanje glavnice kroz kredite sa grejs periodom do 24 meseca. Tokom grejs perioda, klijenti plaćaju kamatu, a sa otplatom glavnice nastavljaju po njegovom isteku.

– Od pokretanja inicijative do sredine maja, banka je primila gotovo 150 zahteva za refinansiranje zaduženja po osnovu kredita, kreditnih kartica i dozvoljenog minusa s grejs periodom od 24 meseca ili restrukturiranje zaduženja bez grejs perioda, uz promenu dinamike ili roka otplate. Zahteve podnose građani kod kojih je već zabeleženo kašnjenje, ali u velikoj meri i klijenti koji nisu još kasnili sa otplatom rata, ali zbog finansijske situacije otežano plaćaju rate, pa žele da sebi olakšaju situaciju, što i jeste bio osnovni cilj ovih mera kaže Rebić.

Reprogram se, inače, odnosi na kredite čiji je rok otplate duži od godinu dana, a uslove za reprogram ispunjava oko 328.000 gotovinskih nenamenskih kredita, 72.000 potrošačkih, 13.000 kredita za adaptaciju, 68.000 stambenih i 16.000 poljoprivrednih zajmova.

Olakšice ne mogu da dobiju korisnici subvencionisanih gotovinskih i potrošačkih kredita, onih kod kojih je već ugovoren period mirovanja otplate duga ili oni krediti koji su već reprogramirani ili refinansirani.

U sklopu mera za pomoć prezaduženim građanima Narodna banka Srbije je promenila način utvrđivanja stepena kreditne

zaduženosti dužnika i to tako da se računa odnos ukupnih mesečnih kreditnih obaveza dužnika i njegovih redovnih neto mesečnih prihoda umanjenih za vrednost minimalne potrošačke korpe za prvog odraslog člana domaćinstva prema poslednjim objavljenim podacima Republičkog zavoda za statistiku. Vrednost minimalne potrošačke korpe za prvog odraslog člana domaćinstva je, prema poslednjim statističkim podacima 12.646 dinara. Ova mera stupa na snagu krajem juna.

To, praktično, znači da građani mogu više da se zaduže nego prema dosadašnjim kriterijumima koji su bili do 40, odnosno 60 odsto zarade i to zavisno od toga da li se radi o stambenom ili drugim kreditima i da li je zarada vezana za dinar ili ne. Za banke, međutim, novi kriterijum nije obavezan za primenu i one će, kao i do sada kod svakog slučaja uzimanja kredita procenjivati sposobnost klijenta da se zaduži. To potvrđuju i u Sosijete ženeral banci.

– Mera NBS koja se odnosi na kriterijume za definisanje dozvoljenog opterećenja zarade fizičkih lica po osnovu korišćenja bankarskih proizvoda nije stupila na snagu, pa banke još uvek razmatraju modele njene primene. Što se tiče Sosijete ženeral banke, od trenutka kada je omogućeno građanima da se zadužuju do 40 odsto zarade, odnosno do 60 odsto za korisnike stambenih kredita, banka nije automatski odobravala zaduživanje do tog iznosa, već je uzimala u obzir celokupnu finansijsku situaciju klijenta. Iste kriterijume primenićemo i sada, omogućivši dodatna zaduživanja klijentima čija primanja i troškovi života to dozvoljavaju, kažu u banci.